หนังสือ มานะ มานี ปิติ ชูใจ
ผู้เขียน รัชนี ศรีไพรวรรณ
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ราคา 96.-
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 ราคา 123.-
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ราคา 114.-
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 ราคา 170.-
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ราคา 135.-
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ราคา 155.-
.
มานะ มานี ปิติ ชูใจ เป็นชุดแบบเรียนภาษาไทย ระดับประถมศึกษาปีที่ 1-6 รวม 12 เล่ม (ภาคเรียนละ 1 เล่ม) ซึ่งใช้ในการเรียนการสอนภาษาไทย ระหว่างปี พ.ศ. 2521–2537 เขียนเรื่องโดยรัชนี ศรีไพรวรรณ และมีรูปภาพประกอบ ซึ่งวาดขึ้นโดย เตรียม ชาชุมพร นักเขียนการ์ตูนและนิยายภาพ จากชัยพฤกษ์การ์ตูน โอม รัชเวทย์ และปฐม พัวพิมล
.
ที่มาของแบบเรียน เริ่มจากที่กระทรวงศึกษาธิการ เห็นว่าแบบเรียนภาษาไทย ชุดที่ใช้อยู่ก่อนหน้านั้น มีเนื้อหาที่ไม่ทันต่อยุคสมัย จึงต้องการปรับปรุงหลักสูตรใหม่ โดยวางวัตถุประสงค์ให้นักเรียนอ่านแล้ว มีความรู้สึกสนุกสนาน เพื่อกระตุ้นให้อยากเรียนภาษาไทย
.
แบบเรียนชุดนี้ ใช้เวลาเขียนอยู่นานกว่า 4 ปี มุ่งให้ความรู้ทางภาษาไทย ทั้งการฟัง พูด อ่าน เขียน หลังจากนั้นจึงนำมาปรับปรุง และทดลองใช้เรียนจนแน่ใจว่า เนื้อหาที่นักเรียนประถมทั้งประเทศ ต้องอ่านเพื่อใช้ศึกษา เป็นเรื่องราวอันบริสุทธิ์ดีงาม ไม่เป็นพิษเป็นภัย โดยกำหนดจำนวนคำ ให้เรียนรู้ในแต่ละระดับชั้น
.
ทั้งนี้ เมื่อแรกเผยแพร่ยังไม่มีชื่อ แต่รัชนีผู้เขียนเล่าว่า มีผู้เรียกอย่างลำลองว่า ตำนานเด็กดี จนกระทั่ง พ.ศ. 2537 กระทรวงศึกษาธิการ ประกาศยกเลิกแบบเรียนชุดนี้ เนื่องจากมีเนื้อหาที่ไม่ทันต่อยุคสมัย
.
การคิดเนื้อหา รัชนีเห็นว่า เด็กชอบสัตว์เลี้ยง จึงเป็นที่มาของตัวละครที่มีสัตว์เลี้ยง มานะ มานี เป็นพี่น้องกันที่มีเจ้าโต (สุนัข) และต่อมามีนกแก้ว ชูใจมีแมว วีระมีเจ้าจ๋อ (ลิง) ปิติมีเจ้าแก่ (ม้า) และรัชนีเคยให้สัมภาษณ์ วราภรณ์ สมพงษ์ ผู้สื่อข่าวของไอทีวีว่าฉากทั้งหมดที่เกิดในเนื้อเรื่องนั้น จำลองมาจากสถานที่ ๆ มีอยู่จริง คือ อำเภอลำสนธิ จังหวัดลพบุรี เนื่องจากรัชนีชื่นชอบบรรยายกาศของสถานที่นั้น
.
ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2524 จนถึงปัจจุบัน กระทรวงศึกษาธิการของไทย อนุญาตให้ศูนย์ภาษาและวัฒนธรรมไทย (Thai Language and Culture Centre; ชื่อย่อ: TLCC) นครเมลเบิร์น เครือรัฐออสเตรเลีย ซึ่งขอนำแบบเรียนชุดนี้ ไปใช้เป็นหนังสือเรียนภาษาไทยของสถาบัน
.
อนึ่ง เมื่อวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2557 องค์การค้าของ สกสค. ประกาศว่าจะตีพิมพ์แบบเรียนดังกล่าว เพื่อใช้เป็นหนังสืออ่านเพิ่มเติม ตั้งแต่ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2557 เป็นต้นไป โดยรวมเนื้อหาเป็นชั้นปีละ 1 เล่ม จากเดิมที่แยกเป็นเล่ม 1 และเล่ม 2 ส่วนภาพประกอบนั้นวาดขึ้นใหม่ แต่ยังคงเนื้อหาตามเดิมทุกประการ
.
มานะ มานี ปิติ ชูใจ มีเรื่องราว ตัวละคร และการดำเนินเรื่อง ซึ่งจำลองมาจากชีวิตจริง เพื่อให้มีความสนุกสนาน ชวนให้สนใจอ่าน และเพิ่มทักษะการเรียนรู้ทางภาษา ทั้งแสดงถึงบุคลิกภาพ และลักษณะนิสัยอันดีงาม ของแต่ละตัวละคร
.
แต่ละบทจะมีภาพวาดประกอบ โดยช่วงท้ายของแต่ละบท จะมีแบบฝึกเพื่อทดสอบความรู้ โดยกำหนดจำนวนคำพื้นฐาน ซึ่งจำเป็นต่อการเรียนรู้ไว้ในหลักสูตรของแต่ละระดับชั้น สำหรับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-4 จำนวน 4000 คำ ประกอบด้วย ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 จำนวน 450 คำ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2 จำนวน 800 คำ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 จำนวน 1200 คำ และชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จำนวน 1550 คำ สำหรับชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 และ 6 ไม่กำหนดจำนวนคำ
.
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1
เล่ม 1-2 รวม 40 บท มีคำใหม่ 450 คำ โดยเล่ม 1 นำคำที่สื่อความหมายได้ มาเรียงเป็นคำ ๆ ผสมคำจากพยัญชนะบางตัวและรูปสระง่าย ๆ เริ่มจาก แม่ ก กา จนมีตัวสะกดทั้ง 8 แม่ คำควบกล้ำ อักษรนำ สระ เครื่องหมายไม้ยมก รูปวรรณยุกต์ทั้ง 4 รูป และไม้ทัณฑฆาต คำต่าง ๆ นั้นผูกเป็นเรื่องราว มีตัวละครจำนวน 5 คน ได้แก่ มานะ ปิติ วีระ เด็กหญิง 2 คน ได้แก่ มานี ชูใจ มีสัตว์เลี้ยงประจำตัวเด็ก เช่น มานี มานะ มีหมาชื่อ เจ้าโต วีระ มีลิง ชื่อ เจ้าจ๋อ ปิติ มีม้า ชื่อ เจ้าแก่ และชูใจ มีแมวชื่อ สีเทา
.
เล่ม 2 มีเนื้อหาสอดแทรกให้เด็กรู้จักรักสัตว์ รักเพื่อน รักธรรมชาติ รักษาความสะอาดในโรงเรียน ตลาด มารยาทสังคม เช่นการกล่าวสวัสดี ขอโทษ และการใช้หางเสียง เป็นต้น
.
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2
รวมมี 30 บท มีคำใหม่ 800 คำ ตัวละครยังคงเป็นชุดเดิม สอนคำใหม่อย่าง คำควบกล้ำ ตัวสะกดไม่ตรงมาตรา อักษรนำ การย้ำคำที่ ย ว สะกด โดยผูกกับเรื่องราวที่มีสาระเกี่ยวกับประสบการณ์ที่เด็กควรรู้ ควรปฏิบัติ เช่น การศึกษาเล่าเรียนในโรงเรียน ดวงจันทร์ รุ้งกินน้ำ การเดินทางโดยรถไฟ ภูมิประเทศสองข้างทางรถไฟ ทำความรู้จักกับยานพาหนะชนิดต่างๆ เช่น เครื่องบิน รถยนต์ ยังคงกล่าวย้ำเรื่องความสะอาดในสถานที่ต่างๆ วัฒนธรรมอย่างการขนทรายเข้าวัด ตักบาตร ลอยกระทง นอกจากนั้นยังสอนให้รู้จักเครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้าน สัญญาณจราจร การรู้จักบุคคลในท้องถิ่น เช่น สาธารณสุขอำเภอ เกษตรอำเภอ ตำรวจ นายอำเภอ เป็นต้น
.
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3
รวมมี 20 บท มีคำใหม่ 1200 คำ สอนเรื่องคำที่สะกดไม่ตรงมาตราในแม่ต่าง ๆ การใช้ รร ทร เป็น ซ กลุ่มคำซ้อน คำประวิสรรชนีย์ คำพ้องเสียง คำราชาศัพท์ที่ควรรู้ ผูกเรื่องราวโดยแทรกนิทานพื้นบ้างอย่าง โสนน้อยเรือนงาม ศรีธนนไชย พระอภัยมณี ตอนสุดสาครปราบม้านิลมังกร ขุนช้างขุนแผน ตอนพลายชุมพลปราบจระเข้ นอกจากนั้นยังมี เรื่องความรู้ทั่วไปนำมาสอดแทรกอย่างเช่น ยาเสพติด กิจกรรมของลูกเสือ ความรู้เชิงธรรมชาติศึกษา และยังมีการนำวรรณคดีไทย นิทานพื้นบ้าน แทรกเข้ามา ส่วนตัวละครเริ่มเห็นนบุคลิกภาพต่างๆ กัน
.
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4
รวมมี 30 บท มีคำใหม่ 1550 คำ นอกจากการเรียนรู้ภาษาไทยยังมีให้ความรู้ในวิชาอื่น ในส่วนภาษาไทย ความรู้ที่ได้เช่น เกมต่อคำไทย กลุ่มคำ รูปประโยคแบบต่าง ๆ สำนวน พังเพย ภาษิตต่าง ๆ ปริศนาคำทาย การเขียนจดหมาย การบันทึกประจำวัน การใช้เครื่องหมายวรรคตอนต่างๆ เช่น ปรัศนี อัศเจรีย์ นขลิขิต เป็น