การสำรวจและผลิตพื้นที่แบบอาณานิคมในมณทลพายัพโดยสยามแสดงให้เห็นนโยบายและปฏิบัติการจัดการพื้นที่ด้วยความรู้แบบวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ นำไปสู่การสำรวจ ตรวจชั่งวัดเพื่อการควบคุมพื้นที่ทั้งในระดับมหภาคและจุลภาค....ความหมกมุ่นของชนชั้นนำสยามที่มีต่องานด้านประวัติศาสตร์และโบราณคดีที่ด้านหนึ่งให้ความสำคัญกับดินแดนที่จะกลายเป็นมณฑลพายัพว่เป็นอู่อารยธรรมที่ส่งทอดมายังความเป็นชาติ แต่ขณะเดียวกันก็แยกความเรืองรองในอดีตกับความเสื่อมโทรมของวัฒนธรรมของคนในมณฑลพายัพออกจากกัน ความด้อยกว่านั้นเองเป็นเหตุให้สยามมีความชอบธรรมที่จะปกครองและครอบครองเป็นเจ้าของโบราณวัตถุและโบราณสถาน...บทบาหของภาษาไทยในฐานะการจัดระบบหมวดหมู่เขตเมืองหรือจังหวัด ตำบล ภายใต้พิกัดแห่งอำนาจที่มากับการปกครองแบบใหม่ของสยาม นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงชื่อบ้านนามเมืองและสถานที่ ยังพบความพยายามแทนที่อักขระพื้นเมืองด้วยอักษรไทยในพื้นที่ต่างๆ