รากต้อยติ่ง (แบบสด) สำหรับใช้ทำยาสมุนไพร (Hygrophila erecta Hochr.)
สมุนไพรต้อยติ่ง มีอยู่ด้วยกัน 2 ชนิด ได้แก่ ต้อยติ่งไทย (Hygrophila erecta Hochr. หรือ
Hygrophila guadrivalvis Nees.) ซึ่งเป็นต้อยติ่งดั้งเดิมในบ้านเราซึ่งในปัจจุบันคงได้เห็นน้อยลงทุกที และ
ต้อยติ่งฝรั่ง (Ruellia tuberosa Linn.) ซึ่งพบเห็นได้ทั่วไปในช่วงฤดูฝนทั่วเมืองไทย แต่มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาเขตร้อนนะครับ (บางแห่งเรียกว่า “ต้อยติ่งเทศ“) ซึ่งทั้งสองชนิดลักษณะของดอกก็จะคล้ายๆ กัน แต่จะแตกต่างกันที่ใบ และต้นต้อยติ่งฝรั่งจะต้นเล็กกว่าต้อยติ่งไทยแต่จะโตเร็วกว่า โดยต้อยติ่งที่ดอกเป็นสีม่วงคราม สีชมพู หรือดอกสีขาว จะพบได้ไม่บ่อยนัก ซึ่งชนิดนี้เราจะเรียกว่าต้อยติ่งฝรั่ง ลักษณะของใบจะเรียวยาวแคบ ออกเป็นสีน้ำตาลแดง มีดอกสีม่วง สีขาว หรือสีชมพู ส่วนสรรพคุณทางยาของต้อยติ่งฝรั่งก็จะคล้ายๆ กับต้อยติ่งไทย โดยต้อยติ่งฝรั่งนี้จะปลูกง่ายหน่อยและนิยมนำมาปลูกไว้ตามหน้าบ้าน
ต้อยติ่ง จัดเป็นวัชพืชชนิดหนึ่งที่มีดอกสวยงามที่คนส่วนใหญ่จะคุ้นตากันอยู่บ้าง ยิ่งในหน้าฝนต้อยติ่งจะออกดอกสีม่วงบานสะพรั่งไปทั่วริมทางหรือบริเวณริมสระน้ำ ยิ่งใบสีเขียวของเข้มของมันยิ่งช่วยขับให้ดอกดูมีความโดดเด่นยิ่งนัก หลายๆ คนอาจชมความงามของมันในฐานะที่มันเป็นวัชพืช ตอนเด็กๆ เรามักใช้ใบไม้ ดอกไม้ นำมาทำเป็นของเล่นเพื่อความสนุกสนาน ต้อยติ่งก็เช่นกัน โดยจะเก็บเมล็ดแก่ๆ ใช้น้ำหยดแล้วขว้างใส่กันสนุกสนานเหมือนกับการเล่นปาระเบิด เสียงดังเปรี๊ยะ…ปร๊ะ ซึ่งไม่เป็นอันตรายแต่อย่างใด แต่คุณรู้หรือไม่ว่าวัชพืชที่ว่านี้ไม่ใช่วัชพืชที่ไร้ประโยชน์ เพราะต้องติ่งสามารถนำมาใช้เป็นยาสมุนไพรในการรักษาโรคต่างๆ ได้อีกมากมาย
สรรพคุณของต้อยติ่ง
สรรพคุณต้นต้อยติ่ง รากช่วยรักษาโรคไอกรน (ราก)
รากใช้เป็นยาขับเลือด (ราก)
รากต้อยติ่งสามารถนำมาใช้เป็นยารักษาโรคไตได้ (ราก)
สรรพคุณต้อยติ่งฝรั่ง รากช่วยดับพิษในร่างกาย (ราก)
ช่วยทำให้อาเจียน (ราก)
สรรพคุณต้อยติ่ง ใบใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ (ใบ)
รากหากนำมาใช้ในปริมาณที่เจือจางสามารถช่วยจำกัดสารพิษในเลือดได้ (ราก)
ช่วยบรรเทาอาการสารพิษตกค้างในปัสสาวะ (ราก)
ช่วยขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ (ราก)
ใบใช้พอกแก้อาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อได้ (ใบ)
เมล็ดใช้พอกฝีเพื่อดูดหนองและช่วยลดการอักเสบ (เมล็ด)
เมล็ดใช้พอกแผลเรื้อรัง ช่วยสมานบาดแผล แผลมีฝ้ามีหนอง และช่วยเรียกเนื้อ (เมล็ด)
เมล็ดมีสรรพคุณช่วยทำให้แผลหายเร็วยิ่งขึ้น (เมล็ด)
สรรพคุณสมุนไพรต้อยติ่ง เมล็ดช่วยแก้อาการผดผื่นคัน (เมล็ด)
ต้อยติ่งทั้งต้นเอาชนิดที่ไม่แก่ ดอกยังไม่ร่วงโรย นำมาถอนเอาทั้งรากไม่ให้รากขาดและอย่าให้เมล็ดแตก ประมาณ 4-5 ต้น แล้วนำไปล้างน้ำให้สะอาด โขลกค้นเอาแต่น้ำมาดื่ม ตะช่วยแก้อาการปวดเข่า ขาชา ร้าวลงได้ ซึ่งใช้เลาในการรักษาเพียง 7 วันก็หาย (ทั้งต้น)
รากใช้ผสมเป็นยาแก้พิษ ดับพิษ และทำเป็นยาเบื่อ (ราก)
ประโยชน์ของต้อยติ่ง ฝักใช้เป็นของเล่นของเด็กๆ ด้วยการสะสมฝักแก่จัด (สีน้ำตาลเข้มเกือบดำ) เก็บไว้ในที่แห้งเมื่อมีโอกาสก็นำมาจุ่มน้ำ (หรือน้ำลาย) แล้วเอาไปโยนใส่เพื่อนๆ สักพักหนึ่งฝักก็จะแตกตัวออกดังแป๊ะ พร้อมกับดีดเมล็ดออกโดยรอบ ทำให้เพื่อนตกใจหรือเจ็บคันๆ หรือบางครั้งก็แอบไปใส่ในกระเป๋าเสื้อ กระเป๋ากางเกง หรือแม้แต่คอเสื้อ ซึ่งแม้จะรู้ตัวแต่ก็มักจะเอาออกไม่ทัน ฝักก็จะแตกออก
