เมทานอล (Methanol) หรือ เมทิลแอลกอฮอล์ (Methyl Alcohol) ขนาด 450 ml

เมทานอล หรือ เมทิล แอลกอฮอล์ (methyl alcohol wood alcohol) เป็นสารที่ได้จากการกลั่นแยกเนื้อไม้ มีคุณสมบัติมากมาย เช่น ใช้เป็นตัวละลายสีน้ำยาขัดเงา ยาลอกสี ใช้เป็นเชื้อเพลิงจุดตะเกียง เป็นต้น เมทานอลสามารดูดซึมได้ทางผิวหนัง ลมหายใจ และดูดซึมได้เร็วในทางเดินอาหาร แล้วจะกระจายเข้าสู่กระแสเลือด เนื่องจากเมทานอลมีลักษณะคล้ายคลึงกับเอทานอลมาก ทั้งกลิ่น และสี แต่ปรากฏว่าเมนาทอลมีพิษสูงกว่าเอทานอลมาก

การขจัดเมทานอลในร่างกายจะเกิดโดยการออกซิไดส์เมทานอลให้กลายเป็นฟอร์มาลดีไฮด์ (formaldhyde) และสลายต่อเป็นกรดฟอร์มิก (formic acid) ซึ่งจะให้คาร์บอนไดออกไซด์ และน้ำในที่สุด ถ้าได้รับเพียงเล็กน้อยจะถูกขับได้ทางลมหายใจ เหงื่อและทางปัสสาวะ หรืออาจจะกระตุ้นให้เกิดการอาเจียนออกมา

พิษของเมทานอล

เกิดจากกรดฟอร์มิกที่เกิดขึ้นไปลด alkaline reserve ทำให้เกิดภาวะความเป็นกรด (metabolic acidosis) สูงขึ้น จนกระทั่งทำให้เป็นเนื้อเยื่อตับอ่อนกลายเป็นเนื้อตาย (necrosis) นอกจากนี้ ฟอร์มาลดีไฮด์ยังมีผลไปทำลายประสาทตาจนอาจเกิดอาการตาบอดชั่วคราวหรือถาวร ในกรณีที่ผู้มีอาการรุนแรงจะได้กลิ่นของฟอร์มาลดีฟฮด์ทางลมหายใจ และปัสสาวะของผู้ป่วย หัวใจเต้นช้า ชัก และเข้าขั้นโคม่า

ขนาดการเกิดพิษของเมทานอล คือ 10 มิลลิลิตร ละขนาดที่มีพิษถึงขั้นเสียชีวิต คือ มีระดับเมทานอลในเลือดสูงกว่า 90 มิลิกรัม/เดซิลิตร

วิธีการรักษา มี 2 ขั้นตอน คือ

ขั้นแรกจะทำการรักษาภาวะความเป็นกรด (acidosis) โดยให้โซเดียมไปคาร์บอเนต (sodium bicarbonate)

ขั้นที่สองป้องกันเมทานอลไม่ให้ถูกออกซิไดส์เป็นสารพิษ โดยการให้เอทานอลกับผู้ป่วยมาก ๆ เพื่อยังยั้งเอ็นไซม์แอลกอฮอล์ ดีไฮโดรจีนเนส (alcohol dehydrogenase)